A Aldea de Bexo

A aldea de Bexo é a máis extensa de todo o concello de Dodro, está situada no val da desembocadura do río Ulla, a unha altura case simétrica, Bexo esta algo máis arriba, da aldea de Vilar pertencente ó concello pontevedrés de Valga, o que lle permite ter unhas excelentes vistas dende calquera punto da aldea, vistas que van mellorando segundo subimos en altura sobre o nivel do mar, chegando nas murallas preto do monte do Carboeiro, a terceira altura do concello de Dodro, a disfrutar da mellor vista que se pode atopar do estuario do Ulla e unha das mellores da ría de Arousa. O ser un lugar tan privilexiado visualmente é o que lle da nome a esta aldea, nome que ven do verbo ver e aínda que se debería escribir con v probablemente os nosos antepasados o escribiran con b para diferenciar o nome da aldea do presente de indicativo deste verbo. A súa situación tamén puido influír no temperá asentamento humano en Bexo, segundo a mámoa da Paradegua os primeiros bexenses datan do inicio do Megalitismo polo 3500 a.C., poboación que na idade de ferro xa se tiña refuxiado na protección e vistas que lles proporcionaba o lugar onde se atopa o castro da Veiga de Abaixo ou murallas de Bexo e o monte do Carboeiro.

Bexo conta cun gran patrimonio natural como son as brañas, non tan exuberantes nesta aldea pero existentes; a insua de Bexo, a máis grande de todas as do río Ulla, coa gran diversidade de especies animais que alberga nas súas augas, robalizas, muxos,...; ou o illote de Espiñeira; iso pola parte do sur, no norte a nosa aldea conta cunha gran riqueza forestal con algúns carballos pero sobre todo con piñeiros e eucaliptos; e co monte do Carboeiro, xa no límite con Teaio. Ademais deste patrimonio Bexo conta cun gran patrimonio histórico e cultural; a xa mencionada mámoa da Paradegua, catalogada nos anos 70 polo arqueólogo Antón Rodríguez Casal, do tipo primitivo; as murallas; a capela de San Mauro, datada no século XVII e que segue en funcionamento, gardando no seu interior as imaxes de pedra, seguramente dende a súa construcción, de San Pedro, non esculpida totalmente sobre a lousa, e da Virxe do Belén, ademais dentro atópase tamén unha imaxe en madeira do patrón, San Mauro, de bastante idade; os cruceiros, o do cruceiro cunha figura na columna e o de Ignacio sen a súa verdadeira cruz, que se atopa no cruceiro da igrexa parroquial; e aínda que non contan con moita antigüidade cabe mencionar tamén os muíños de regato sitos no lugar do Rial. A todo isto habería que engadir os topónimos, lendas e tradicións da aldea.
Ademais o escritor e xornalista escocés de Cumberland Aubrey F.G. Bell, no seu libro “Galicia vista por un inglés” (Spanish Galicia), publicado no ano 1922, fala de Bexo na páxina 93 (segundo a miña edición da Biblioteca Galega de Clásicos Universais feita polo xornal La Voz de Galicia no ano 2005), mentres camiña dende Padrón ata as terras de Arousa polo camiño que era por aquela época a actual estrada AC-305 despois de pasar polas aldeas dodresas de Lestrove, Vigo , Castro e Imo, di: “ (...) e por último Bexo. Despois a estrada sobe entre montañas ermas cubertas de breixos e fentos. Dende o cume vese un curruncho da ría que, cercada coma un lago por montañas púrpura inzadas de breixos,...”, esto último referíndose á Paradegua comparándoa coas paisaxes de Cumberland ou Escocia, a súa terra natal.
Por todo isto Bexo debería ser moi coñecido no mundo enteiro, pero isto non é así, xa que esta aldea non é nada coñecida fora do ámbito comarcal (e aínda así...).