viernes, 18 de diciembre de 2009

Felicitación de Nadal

Quérovos desexar a todos FELICES FESTAS

martes, 24 de noviembre de 2009

Mámoas 1 e 2 da Paradegua

As mámoas 1 e 2 atópanse no agro de fincas chamado O Tombo, ambas abarcando catro leiras na súa parte máis alta. Para acceder ñas mámoas hai que coller o da “Forestal”, e deste unha ramificación que baixa cara o agro do Tombo e prosigue cara o oeste.
Tanto a mámoa nº 1 como a nº 2 están a pouca distancia do camiño que transita pola parte máis alta do Tombo, ademais de estar separadas entre si por unha distancia aproximada de 47 metros. Ámbalas dúas están cubertas por bastante vexetación, ó igual que as fincas que as rodean, aínda que non é difícil acceder a elas, pero si é complicado ir dunha a outra atallando polo medio das fincas, sendo mellor acceder dende o camiño. En canto á súa forma, semellan uns outeiros de pouca altura cunha dimensión considerable, a que a simple vista só se pode apreciar o túmulo de terra, que agocha no seu interior o dolmen no que se soterraban as persoas, e que á súa vez está soterrado baixo o nivel do chan, así como algunha pedra da coiraza pétrea exterior da mámoa; esto é a proba da boa conservación que teñen, xa que non presentan ningunha proba de violación ou destrucción.


martes, 27 de octubre de 2009

Nacemento do concello de Dodro

O agora municipio de Dodro nos tempos do antigo réxime estaba dividido en dúas xurisdiccións: a de Dodro e Lestrove e a de Rianxo, todas elas pertencentes á provincia de Santiago, dado que só contaba con dúas parroquias, a de san Xulián de Laíño, que tamén abarcaba a actual parroquia de san Xoán de Laíño, que se escindirá a mediados da década dos 50 do século XVIII pola crecida no inverno do rego de Manselle (un pequeno río que desemboca no Ulla e divide ambas parroquias), e a de santa María de Dodro polo outro lado.
Cando se instauran os novos concellos constitucionais, aínda que Dodro non figura, pero si o fan os de Laíño e Lestrove no partido xudicial de Padrón.
O 7 de xuño de 1836, o concello de Padrón divídese en dous, formando unha nova administración local chamada Dodro que integra as parroquias de Santa María de Dodro, San Xulián de Laíño e San Xoán de Laíño.
A capital municipal actual, probablemente dende 1906, é Tallós, onde actualmente se atopa a casa consistorial, pero iso non sempre foi así, a capital municipal estivo tamén en Lestrove e en Vigo.

viernes, 18 de septiembre de 2009

Xacemento arqueolóxico máis antigo de Dodro

Dende sempre se consideraron os petroglifos de Bouza Abadín (Imo) como o xacemento arqueolóxico máis antigo do concello de Dodro, e como o máis antigo en probar o asentamento de persoas nas terras deste concello. Pero esta é unha afirmación errónea, xa que os petroglifos son da Idade do Bronce (1500 -600 a.C.), e existen en Dodro xacementos arqueolóxicos do Megalitismo (4000 -2500 a.C.), o último período do Neolítico (momento no que o home se asentou e comezou a practicar a agricultura e o pastoreo); desta época son as catro mámoas da Paradegua, sitas na aldea de Bexo, e a mámoa do Mina de Balouta, sita en Laíño ó sur da Fonte Primeiral. A seguinte época prehistórica, a Idade co Cobre ou Calcolítico, tamén deixou restos en Dodro, o Xacemento do Riasós, sito enfronte á do Deza, e que é un xacemento subterráneo, non se podendo diferenciar restos arqueolóxicos na superficie. Pero incluso a Idade do Bronce, na que se sitúan os petroglifos, deixou en Dodro máis restos que Bouza Abadín, como son os petroglifos de Lomba das Pozas en Bustelo, os do Padronelo (un en Bexo e outro en Imo), o de A Cabaña/Bouza Nova en Manselle, e os de A Carga e Outeiro dos Corvos en santa María de Dodro; podendo ser calquera destes petroglifos máis antigo que o de Bouza Abadín. Cabe dicir que moitos destes xacementos son moi descoñecidos o que axudou a este erro.

jueves, 13 de agosto de 2009

As miñas sete maravillas do mundo

Pensando, por casualidade, nas actuais sete maravillas do mundo dime onta de que non todas se merecen estar na lista (ademais de que non contan con apoio da UNESCO), polo que me decidín por facer eu a miña propia lista. Pero non se podería comezar unha lista nova sen falar das Sete Maravillas do Mundo Antigo (de esquerda a dereita e de arriba a abaixo):
- A Gran prámide de Giza (Exipto)
- Os Xardíns Colgantes de Babilonia (actual Iraq)
- O Templo de Artemisa en Éfeso (actual Turquía)
- A estatua de Zeus en Olimpia (Grecia)
- A tumba do rei Mausolos en Halicarnaso (actual Turquía)
- O Coloso de Rodas (Grecia)
- O faro de Alexandría (Exipto)
Agora vou dicir cales son paa min as Sete Maravills da Actualidade (algunhas están sen decidir):
· De forma honorífica por estar xa na da Antigüidade a Gran pirámide:
- As pirámides de Giza (Exipto), xa que actualmente todas teñen a mesma importancia e grandiosidade
· Elexidas entre o resto de monumentos:
- Petra en Jordania
- O Machu Pichu en Cuzco (Perú)
- O Taj Mahal en Agra (India)
· Unha maravilla a escoller entre as seguintes (unha de cada grupo):
- Angkor Wat (Camboya)/Basílica de San Pedro (Vaticano)/Stonehenge (Reino Unido)/Chichen Itzá(México)
- Tumba Megalítica de Newgrange (Irlanda)/Santa Sofía (Turquía)/Abu Simbel (Exipto)/Acrópolis de Atenas (Grecia)
- Alhambra de Granada (España)/Teotihuacán (México)/Palacio Real de Budapest (Hungría)/Moais da Illa de Pascua (Chile)

lunes, 20 de julio de 2009

Resultado do partido de Solteiros contra Casados

O sábado á tarde tivo lugar no campo de fútbol das Estivadas de Bexo o partido de fútbol entre Solteiros e Casados (actuais campións). O resultado ó final da primeira parte era de 2 - 2, o cal non se movería nin na segunda parte nin na prórroga; polo que houbo que acudir á tanda de penaltis, gañando os Casados por 1 - 3 e revalidando o triunfo conseguido nas tres edicións anteriores.

viernes, 17 de julio de 2009

Resultado I GP de carrilanas de Bexo

Hoxe á tarde disputouse preto do campo das festas de Bexo o I GP de carrilanas desta aldea, cunha gran asistencia de público. Os participantes na carreira foron:
1 -David (Pico)
4 - Alberto
5- Dani
6- Ángel (Perico)
7 -Abel
Conseguido os seguintes tempos:
David (Pico): 1 minuto, 10 segundo, 2 décimas
Alberto: 1 minuto, 13 segundo, 1 décima
Dani: 1 minuto, 27 segundos, 9 décimas
Ángel (Perico): 1 minuto, 16 segundos, 1 décima
Abel: sen tempo por accidente (sen consecuencias físicas) e rotura da carrilana
Sendo o podio do I GP de carrilanas de Bexo:
1º (1) David (Pico), 1:10:2
2º (4) Alberto, (+ 2 segundo, 9 décimas)
3º (6) Ángel (Perico), (+5 segundo, 9 décimas)

domingo, 7 de junio de 2009

Aniversario de Dodro

O día de hoxe é moi significativo no concello de Dodro, non por ser xornada electoral, nin por celebrarse a romaría da Cruz do Avelán, senón que o é por outro motivo menos coñecido, por ser o 173 aniversario do concllo de Dodro, que naceu un 7 de xuño de 1836 por unha escisión do concello de Padrón.

miércoles, 27 de mayo de 2009

Patrimonio de Dodro II

No catálogo arqueolóxico do PXOM do concello de Dodro[1], que debeu ser feito no ano 2006, pero que foi reeditado no ano 2008 durante os cambios introducidos no plan por orde da Xunta. Neste catálogo aparecen máis xacementos, e tamén desaparece un, o castro de Castro; en san Xoán de Laíño sitúanse, o xacemento do Riasós (de adscrición Calcolítico -Bronce), o castro de Bexo ou Murallas, as catro mámoas da Paradegua, a Veiga de Abaixo (zona arqueolóxica de época romana) e o petroglifo número dous do Padronelo en Bexo, o petroglifo número un do Padronelo e o petroglifo de Bouza Abadín en Imo, o castro de Imo -Castro entre estas dúas aldeas e os petroglifos de Lomba das Pozas en Bustelo, ademais tamén se sitúa unha pequena parte dun castro[2] situado entre os concellos de Dodro e Rianxo; en san Xulián de Laíño aparecen, o castro de Traxeito, a mámoa da Mina de Balouta e o petroglifo de A Cabaña/Bouza Nova na Igrexa de Laíño; e finalmente na parroquia de santa María de Dodro están situados, o castro do Monte Xián e o petroglifo do Outeiro dos Corvos en Susavila, o castelo de Monte Villar (de época medieval) e o castro da Ermida en Lestrove, Pedra Redonda (de adscrición tipolóxica descoñecida, aínda que é probable que sexa un castro) e o petroglifo de A Carga en Vigo.
[1] Que actualmente se atopa en fase de primeira aprobación.
[2] Este castro podería ser o antigo de Bexo, anterior ó das Murallas; no traballo consirerarémolo así.

sábado, 18 de abril de 2009

Onde vivimos, importa? II

O colmo dos colmos, veñen de bloquearme unha semana na galipedia por facer artigos de Dodro e os seus persoeiros.
UNHA VERGOÑA!

viernes, 17 de abril de 2009

Onde vivimos, importa?

Fágovos esta pregunta xa que non todos os lugares reciben a mesma atención e se lle dá a importancia que merecen, senón que en moitos casos son marxinados; isto seguro que sucede con moitos lugares, pero eu voume centrar no concello de Dodro, non falando tampouco da marxinación que reciben dentro del algunhas aldeas coma Bexo, senón que me vou centrar globalmente no concello. A primeira mostra desta diferenza de trato podería ser o vacío que lle fixo a ste concello a parte socialista do bipartido da Xunta, política aparte, coa construcción da AG -11 (Autovía do Barbanza) ó non aparecer nunca neste concello ningún dos responsables políticos (Presidente e Conselleira).
Entrando no realmente importante, o primeiro caso é o do Pacto de Lestrove asinado no pazo da Ermida (no que tamén residiron Rosalía, que escribiu poesías aquí e Murguía, que incluso descubríu o castelo de Monte Villar despois dunhas choivas) nesta aldea de Dodro o 26 de marzo de 1930, este pacto, no que participou entre outros Santiago Casares Quiroga (que despois sería ministro e presidente do goberno), servíu para axudar á chegada da II República e unir as forzas republicanas galegas non nacionalistas ante a caída da monarquía e antes do Pacto de San Sebastián que sería a nivel nacional; pois este pacto é moi pouco coñecido, seguramente por ser suscrito en Dodro, se o fose cincocentos metros máis carao leste, en Padrón, seguro que tiñamos que oír falar del ata na sopa.
Outro caso é o do escritor e investigador dodrés, nado en Imo ou Lestrove (non o sei ben), Luís Aguirre del Río, que foi o creador do primeiro diccionario galego -castelán (algo que polo seu temperan falecemento, ós 26 anos, non puido ver publiado); a creación deste diccionario foi moi importante para diferencar o galego do castelán nunha época na que esta diferencia non era moi nítida; como no caso anterior case ninguén coñece a este persoeiro dodrés. Outro escritor dodrés, de Lestrove, Fortunato Cruces Angueira, que tamén era xornalista, foi un emigrado a Bos Aires que tivo unha gran importancia pola súalabor dentro do asosacionismo dentro da emigración galega e foi un dos impulsores da Biblioteca América; coma sempre pasase olimpicamente del e non se lle recoñecen, fora deste concello e dos círculos estudiosos da época, nada disto. Incluso os escritores de Dodro de máis fama coma Eusebio Lorenzo, Anxo Angueira ou Avelino Abuín non son recoñecidos como deberían fóra dos municipais de Dodro.
Un persoeiro de Dodro que foi (e é) moi difamado e pouco valorado, o que máis sufre ser dodrés, é D. Xosé Ramón Reboiras Noia, máis coñecido como Moncho Reboiras, que naceu en Imo e foi asasinado en Ferrol pola garda civil en agosto do 75 ( a uns escasos quilómetros do pazo de Meirás, lugar no que se atopaba veraneando Franco) e está soterrado no cemiterio da súa aldea natal; pois ben, este mártir da patria (ou da nación, segundo como o vexa cada un) só é mencionado nos grupos nacionalista non independentistas polo seu liderado da "Fronte Armada", un grupo armado da UPG de finais do franquismo, e dentro dos grupos independentistas é posto como estanadarte por este feito; vamos que o consideran un terrorista, cando se vivira sería un gran político e un gran nacionalista do BNG, si do BNG non dos independentistas, podendo chegar a disputarlle o liderado do partido a Xosé Manuel Beiras (si Moncho non o conseguía antes), aínda que Beiras é o que menos relación ten con isto. En conclusión, que se luxa a súa imaxe e a súa memoria para que se poidan salvagardar a de outros que así poden optar a grandes postos na política sen ter manchas no expediente.
Se pasamos a outro caso atopámonos coas Brañas de Laíño, humidal sito na zona sur do concello á beira do río Ulla que garda unha gran cantidade de especies vexetais ou animais, algunhas tan importantes como a escriventa das canaveiras, que está en grave risco de extinción e a súa maior poboación está xusto nas Brañas de Laíño; pois o mesmo non se lle da case ningunha importancia (está na Rede Natura 2000 dentro do Sistema fluvial Ulla -Deza, que xa me diredes que é iso.
Bueno non me quero extender máis, así que pecho con esta pregunta, que pasaría se todo isto non fora de Dodro e si, por exemplo,de Padrón ou Rianxo?
Pois que serían moi apreciados e moi importantes, aíndaque non tanto como se foran de Santiago.

viernes, 27 de marzo de 2009

Toque musical

Voulle dar un toque musical a este blog, para o que vos presento (ós que non o coñezades) ó grupo de rock indie YOPLAY; este grupo é da comarca do Sar e ademais o cantante é meu primo, e é de Bexo.

Comezaron hai un ano pero xa teñen un "disco", Killmymother; aqui tedes a súa portada e unha das súas cancións, Wiass.

lunes, 16 de marzo de 2009

Presidente da Xunta en Bexo


Non pretendo meterme en política, pero aproveito para presumir, xa que a aldea de Bexo, e por tanto o concello de Dodro, ten a sorte de ter sido visitada polo próximo presidente da Xunta de Galicia, Alberte Núñez Feijoo; dita visita realizouse en novembro pasado no interior do restaurante "o Mesón de Bexo".
Digo isto xa que non todas as aldeas galegas poden dicir que foron visitadas por un futuro presidente da Xunta.

martes, 17 de febrero de 2009

Patrimonio de Dodro






O concello de Dodro posúe un abundante patrimonio cultural, do que se cita a continuación cítanse os elementos máis importantes divididos en elementos arqueolóxicos e elementos arquitectónicos.
Os elementos arqueolóxicos máis destacados do concello de Dodro son, en orde cronolóxica segundo a súa antigüidade:
- Mámoas[1] da Paradegua, que é un grupo de catro túmulos funerarios megalíticos, situados na aldea de Bexo no lugar chamado a Paradegua, que lles da nome, entre a autovía da Barbanza e o cortafogos da alta tensión abaixo da estrada AC -305; estas mámoas representan, en contra do que se di normalmente, o vestixio máis antigo de asentamento de persoas nas terras deste concello, privilexio que actualmente reciben os petroglifos de Bouza Abadín algo máis recentes que as mámoas, xa que estas pertencen ó último período do Neolítico galego, que comparte co resto da fachada atlántica e con gran parte do resto de territorios da península Ibérica, período que ten unha cronoloxía de 3500 -3000 a C o que lles outorga a estas mámoas uns 5000 -5500 anos de antigüidade. Estas mámoas atópanse moi vinculadas ás do Monte Picoto situadas no alto da Paradegua xa no concello de Rianxo, e estarían unidas con outros catro grupos de mámoas do concello de Rianxo, as mámoas da Bacariza, as de os Campiños, as da Foxa Vella e as de Cuncha Vieira formando un pequeno parte megalítico.
- O seguinte elemento deste tipo sería o xacemento do Riasós, que parece ser que tamén é unha mámoa; este xacemento sitúase xeograficamente na aldea de Bexo, pero politicamente na de Imo, xa que se atopa en fronte á do Deza a uns poucos metros do Redondo; en canto á cronoloxía esta é semellante á das mámoas da Paradegua e coma elas tamén é o vestixio máis antigo de residencia en Dodro. De ser realmente unha mámoa tería moita importancia por situarse tan preto dun río cun caudal como o do Ulla nesta zona, xa que normalmente estes túmulos funerarios, así como as construccións megalíticas, soen situarse no medio do monte.
- Seguindo con este reconto chegamos ós petroglifos de Bouza Abadín situados na aldea de Imo arriba da área de servicio da autovía e das granxas de Refoxo; estes petroglifos son un conxunto de interese histórico e artístico da Idade do Bronce formado por gravados circulares e figuras de animais moi esquematizados. Normalmente é considerado o vestixio máis antigo de residencia neste concello, algo falso xa que a súa cronoloxía é de 2100 -900 a C que lles proporciona uns 3000 -4000 anos de antigüidade, uns 2000 anos máis recentes que as mámoas. Cabe dicir tamén que son o único petroglifo coñecido existente neste concello, ademais de o único xacemento sinalizado.
- Os seguintes elementos arqueolóxicos pertencen á cultura castrexa (800 a C -século IV -V d C) da que abundan os vestixios en Dodro, un total de seis castros importantes. Os castros son os primeiros asentamentos humanos fixos coñecidos en Galicia e Portugal, ademais de ser o antecedente das villae altomedievais. Castro, Imo, Bexo, Traxeito, Monte Xián e Lestrove.
· O de Castro, que posiblemente lle dea nome a esta aldea sitúase na elevación na que se asenta esta aldea ó norte do castro de Imo, sendo maior que este , pero que actualmente se atopa moi modificado e coas defensas derruídas para o aproveitamento agrícola do terreo, podendo recollerse pequenos restos de cerámica nas terras de labor. O concello de Dodro posúe un abundantes patrimonio cultural, do que se cita a continuación cítanse os elementos máis importantes divididos en elementos arqueolóxicos e elementos arquitectónicos.
Os elementos arqueolóxicos máis destacados do concello de Dodro son, en orde cronolóxica segundo a súa antigüidade:
- Mámoas[1] da Paradegua, que é un grupo de catro túmulos funerarios megalíticos, situados na aldea de Bexo no lugar chamado a Paradegua, que lles da nome, entre a autovía da Barbanza e o cortafogos da alta tensión abaixo da estrada AC -305; estas mámoas representan, en contra do que se di normalmente, o vestixio máis antigo de asentamento de persoas nas terras deste concello, privilexio que actualmente reciben os petroglifos de Bouza Abadín algo máis recentes que as mámoas, xa que estas pertencen ó último período do Neolítico galego, que comparte co resto da fachada atlántica e con gran parte do resto de territorios da península Ibérica, período que ten unha cronoloxía de 3500 -3000 a C o que lles outorga a estas mámoas uns 5000 -5500 anos de antigüidade. Estas mámoas atópanse moi vinculadas ás do Monte Picoto situadas no alto da Paradegua xa no concello de Rianxo, e estarían unidas con outros catro grupos de mámoas do concello de Rianxo, as mámoas da Bacariza, as de os Campiños, as da Foxa Vella e as de Cuncha Vieira formando un pequeno parte megalítico.
- O seguinte elemento deste tipo sería o xacemento do Riasós, que parece ser que tamén é unha mámoa; este xacemento sitúase xeograficamente na aldea de Bexo, pero politicamente na de Imo, xa que se atopa en fronte á do Deza a uns poucos metros do Redondo; en canto á cronoloxía esta é semellante á das mámoas da Paradegua e coma elas tamén é o vestixio máis antigo de residencia en Dodro. De ser realmente unha mámoa tería moita importancia por situarse tan preto dun río cun caudal como o do Ulla nesta zona, xa que normalmente estes túmulos funerarios, así como as construccións megalíticas, soen situarse no medio do monte.
- Seguindo con este reconto chegamos ós petroglifos de Bouza Abadín situados na aldea de Imo arriba da área de servicio da autovía e das granxas de Refoxo; estes petroglifos son un conxunto de interese histórico e artístico da Idade do Bronce formado por gravados circulares e figuras de animais moi esquematizados. Normalmente é considerado o vestixio máis antigo de residencia neste concello, algo falso xa que a súa cronoloxía é de 2100 -900 a C que lles proporciona uns 3000 -4000 anos de antigüidade, uns 2000 anos máis recentes que as mámoas. Cabe dicir tamén que son o único petroglifo coñecido existente neste concello, ademais de o único xacemento sinalizado.
- Os seguintes elementos arqueolóxicos pertencen á cultura castrexa (800 a C -século IV -V d C) da que abundan os vestixios en Dodro, un total de seis castros importantes. Os castros son os primeiros asentamentos humanos fixos coñecidos en Galicia e Portugal, ademais de ser o antecedente das villae altomedievais. Castro, Imo, Bexo, Traxeito, Monte Xián e Lestrove.
· O de Castro, que posiblemente lle dea nome a esta aldea sitúase na elevación na que se asenta esta aldea ó norte do castro de Imo, sendo maior que este , pero que actualmente se atopa moi modificado e coas defensas derruídas para o aproveitamento agrícola do terreo, podendo recollerse pequenos restos de cerámica nas terras de labor.
· O castro de Imo sitúase entre as aldeas de Imo e Castro, ten no seu conxunto unha forma case triangular, moi redondeada, co seu vértice apuntando cara o sur, o seu estado de conservación é bastante bo, sen modificacións apreciables a excepción da parte norte, na que se escavou algo para aproveitamento do cultivo; diante do castro, a uns 100 metros, hai unha pequena elevación cun peche elíptico de grandes pedras cravadas no chan,denominada a ”A Coroa da Moura”. Este xacemento é o máis coñecido e estudiado de todos, sufrindo unha escavación arqueolóxica nos anos 60.
· O castro da Veiga de Abaixo ou Murallas, sitúase en Bexo na Paradegua, onda o Monte Carboeiro; a situación do castro non é moi boa, xa que se utilizaron as súas pedras para a construcción, quedando actualmente moi poucas. Dende este lugar gózase da mellor vista do estuario do Ulla, ademais de outras grandes panorámicas.
· O castro de Traxeito sitúase nesta aldea do concello; actualmente non é moi coñecido o seu estado, nin é moi estudiado.
· O castro do Monte Xián sitúase en Revixós e tamén é moi descoñecido.
· O castro de Lestrove sitúase tralo Pazo de Ermida, na caída do monte de Vilar, un xacemento de forma circular que se atopa cuberto de densa vexetación o que impide poder apreciar ben a súa estructura. Cabe destacar que foi descuberto en 1872 por Don Manuel Murguía tras unha subida da auga durante unha forte choiva. Durante a Idade Media puido ser a residencia dun xefe.
A estes hai que engadir un posible castro antigo de Bexo situado a carón da pista que vai cara a Teaio e do que a gran maioría pertence ó concello de Rianxo.
No concello existen outros pequenos xacementos arqueolóxicos, pero debido ó seu descoñecemento agora ímolos obviar.
Dodro conta cunha boa cantidade de elementos arquitectónicos, pero vaise obviar as tres igrexas parroquiais, San Xián do século XVII, Santa María de Dodro e San Xoán de Laíño do século XVIII, todas con retablos e outros elementos de gran importancia; ademais desbótanse a capela de san Mauro de Bexo do século XVII e que garda dúas imaxes antigas en pedra de san Pedro e da Virxe do Belén, e as capelas do Leite en Laíño e de san Xosé en Imo tamén de época moderna. Dito isto cítanse o patrimonio arquitectónico máis destacado do concello:
- Cruz de Abelán, este cruceiro datado en 1672 é o cruceiro de capela ou loreto máis antigo de toda Galicia. Este cruceiro sitúase ó norte da igrexa de san Xoán de Laíño, no cruce dos camiños que van cara a Imo, Bexo, Teaio e a Devesa, nunha gran explanada. Consta dunha grosa columna, que descansa sobre unha escada de tres chanzos, onde se alza unha capeliña coroada por un Cristo. Non se sabe se foi de ánimas por non aparecer estas citadas no seu epígrafe.
- Cruceiro de Bustelo, datado en 1893, pero cunha gran importancia etnográfica e patrimonial pola función funeraria que tivo, ó ser soterrados na súa base os nenos falecidos sen bautizar. Foi construído por sete veciños de Bustelo emigrados a Cuba.
- Hórreos da Lavandeira en Imo, situados neste lugar de Imo, son un conxunto de once “hórreos de terra” do século XVIII de planta rectangular en cámara de madeira, que están considerados como as edificacións máis importantes de Galicia. Segundo o grupo de goberno do concello estes hórreos reciben visitas turísticas, sendo un gran atractivo para o concello.
- O pazo de Lestrove ou do Anxo da Garda, pola capeliña que garda no seu interior, foi morada de descanso dos coéngos e arcebispos composteláns ata a súa desamortización en 1836 -37 pasando a mans seculares e volvendo despois ó cabido santiagués. Foi construído no século XVI, cunha grande envergadura, con planta en U cunha longa fachada principal totalmente simétrica, que consta dunha porta centrada e de ocos con molduras barrocas; cara á fronte do inmoble péchase tamén unha longa fachada na que, nun lateral, se inclúe a capela do pazo; ademais conta con varios alpendres, está rodeado por un terreo duns 7000 m² con emparrados, árbores froiteiras e bancos de pedra, tamén ten un gran patio cunha fonte barroca do século XVIII de tres corpos rematada cun Santiago peregrino situada no seu centro.
- O pazo de Ermida, en Lestrove, é Patrimonio Histórico coa categoría de monumento; atópase nunha ladeira cunha boa vista de Padrón e do val, cunha extensión de 500 ferrados, unha das extensións máis grandes da comarca, parcela que se atopa amurallada de pedra e repoboada de piñeiros na parte máis afastada do edificio. O ángulo formado pola edificación crea un recanto moi agradable, cuberto por unha viña e cunha fonte de pedra no extremo. A fachada principal presenta un corpo central e dúas torres de planta cuadrangular en cada extremo; cara á parte posterior desenvólvese nun formato en L que xorde como resultado de engadidos a unha estructura arquitectónica que, nun principio debeu ser rectangular. A construcción orixinal eran dúas torres defensivas, pero debido ás distintas incursións sufriron danos, ata que no século XVII se reconstruíron uníndoas cun corredor e converténdoas en pazo; os constructores foron os mariñeiros da bisbarra axudados por algún constructor que fixo as pallozas dos Ancares, dada a similitude da construcción da cociña, redondeada e cun ángulo semellante. Neste pazo residiron Rosalía de Castro e o seu home Manuel Murguía, e o 26 de marzo de 1930 firmouse nel o Pacto de Lestrove que creou a Federación Republicana Gallega (FRG) e foi peza clave na chegada da II República a Galicia.
- O pazo de Tarrío, situado na parroquia de san Xián de Laíño, tivo diversas fases constructivas, que se iniciaron en 1567 coa fundación do morgado por Antonio Ballesteros del Mazo; a edificación desenvolvese configurando unha planta en L, cun capela ó sur. O máis significativo deste pazo é que dos seus primeiros propietarios proviña don Luís López Ballesteros, un gran liberal galego, ministro de Facenda en 1822 e que estivo ó pé da cama de Fernando VII cando este faleceu.
Dado que este patrimonio ten unha gran riqueza material, polo menos o que se conserva nalgúns elementos, histórica, tanto a nivel municipal coma supramunicipal, e turística, e que as comunidades de montes, nas cales está moito deste patrimonio, teñen moitos recursos económicos non empregados, pídese, non só para o patrimonio citado:
- A limpeza dos elementos patrimoniais que o necesiten.
- A súa sinalización individual.
- Por carteis neles informando da súa importancia.
- A creación dunha ruta de sendeirismo que os una.
[1] Unha mámoa componse dunha cámara funeraria feita con pedras chamada dolmen ou anta e un túmulo de terra que cubre a anta ou dolmen. O nome venlle da súa similitude co peito dunha muller.
· O castro de Imo sitúase entre as aldeas de Imo e Castro, ten no seu conxunto unha forma case triangular, moi redondeada, co seu vértice apuntando cara o sur, o seu estado de conservación é bastante bo, sen modificacións apreciables a excepción da parte norte, na que se escavou algo para aproveitamento do cultivo; diante do castro, a uns 100 metros, hai unha pequena elevación cun peche elíptico de grandes pedras cravadas no chan,denominada a ”A Coroa da Moura”. Este xacemento é o máis coñecido e estudiado de todos, sufrindo unha escavación arqueolóxica nos anos 60.
· O castro da Veiga de Abaixo ou Murallas, sitúase en Bexo na Paradegua, onda o Monte Carboeiro; a situación do castro non é moi boa, xa que se utilizaron as súas pedras para a construcción, quedando actualmente moi poucas. Dende este lugar gózase da mellor vista do estuario do Ulla, ademais de outras grandes panorámicas.
· O castro de Traxeito sitúase nesta aldea do concello; actualmente non é moi coñecido o seu estado, nin é moi estudiado.
· O castro do Monte Xián sitúase en Revixós e tamén é moi descoñecido.
· O castro de Lestrove sitúase tralo Pazo de Ermida, na caída do monte de Vilar, un xacemento de forma circular que se atopa cuberto de densa vexetación o que impide poder apreciar ben a súa estructura. Cabe destacar que foi descuberto en 1872 por Don Manuel Murguía tras unha subida da auga durante unha forte choiva. Durante a Idade Media puido ser a residencia dun xefe.
A estes hai que engadir un posible castro antigo de Bexo situado a carón da pista que vai cara a Teaio e do que a gran maioría pertence ó concello de Rianxo.
No concello existen outros pequenos xacementos arqueolóxicos, pero debido ó seu descoñecemento agora ímolos obviar. O concello de Dodro posúe un abundantes patrimonio cultural, do que se cita a continuación cítanse os elementos máis importantes divididos en elementos arqueolóxicos e elementos arquitectónicos.
Os elementos arqueolóxicos máis destacados do concello de Dodro son, en orde cronolóxica segundo a súa antigüidade:
- Mámoas[1] da Paradegua, que é un grupo de catro túmulos funerarios megalíticos, situados na aldea de Bexo no lugar chamado a Paradegua, que lles da nome, entre a autovía da Barbanza e o cortafogos da alta tensión abaixo da estrada AC -305; estas mámoas representan, en contra do que se di normalmente, o vestixio máis antigo de asentamento de persoas nas terras deste concello, privilexio que actualmente reciben os petroglifos de Bouza Abadín algo máis recentes que as mámoas, xa que estas pertencen ó último período do Neolítico galego, que comparte co resto da fachada atlántica e con gran parte do resto de territorios da península Ibérica, período que ten unha cronoloxía de 3500 -3000 a C o que lles outorga a estas mámoas uns 5000 -5500 anos de antigüidade. Estas mámoas atópanse moi vinculadas ás do Monte Picoto situadas no alto da Paradegua xa no concello de Rianxo, e estarían unidas con outros catro grupos de mámoas do concello de Rianxo, as mámoas da Bacariza, as de os Campiños, as da Foxa Vella e as de Cuncha Vieira formando un pequeno parte megalítico.
- O seguinte elemento deste tipo sería o xacemento do Riasós, que parece ser que tamén é unha mámoa; este xacemento sitúase xeograficamente na aldea de Bexo, pero politicamente na de Imo, xa que se atopa en fronte á do Deza a uns poucos metros do Redondo; en canto á cronoloxía esta é semellante á das mámoas da Paradegua e coma elas tamén é o vestixio máis antigo de residencia en Dodro. De ser realmente unha mámoa tería moita importancia por situarse tan preto dun río cun caudal como o do Ulla nesta zona, xa que normalmente estes túmulos funerarios, así como as construccións megalíticas, soen situarse no medio do monte.
- Seguindo con este reconto chegamos ós petroglifos de Bouza Abadín situados na aldea de Imo arriba da área de servicio da autovía e das granxas de Refoxo; estes petroglifos son un conxunto de interese histórico e artístico da Idade do Bronce formado por gravados circulares e figuras de animais moi esquematizados. Normalmente é considerado o vestixio máis antigo de residencia neste concello, algo falso xa que a súa cronoloxía é de 2100 -900 a C que lles proporciona uns 3000 -4000 anos de antigüidade, uns 2000 anos máis recentes que as mámoas. Cabe dicir tamén que son o único petroglifo coñecido existente neste concello, ademais de o único xacemento sinalizado.
- Os seguintes elementos arqueolóxicos pertencen á cultura castrexa (800 a C -século IV -V d C) da que abundan os vestixios en Dodro, un total de seis castros importantes. Os castros son os primeiros asentamentos humanos fixos coñecidos en Galicia e Portugal, ademais de ser o antecedente das villae altomedievais. Castro, Imo, Bexo, Traxeito, Monte Xián e Lestrove.
· O de Castro, que posiblemente lle dea nome a esta aldea sitúase na elevación na que se asenta esta aldea ó norte do castro de Imo, sendo maior que este , pero que actualmente se atopa moi modificado e coas defensas derruídas para o aproveitamento agrícola do terreo, podendo recollerse pequenos restos de cerámica nas terras de labor.
· O castro de Imo sitúase entre as aldeas de Imo e Castro, ten no seu conxunto unha forma case triangular, moi redondeada, co seu vértice apuntando cara o sur, o seu estado de conservación é bastante bo, sen modificacións apreciables a excepción da parte norte, na que se escavou algo para aproveitamento do cultivo; diante do castro, a uns 100 metros, hai unha pequena elevación cun peche elíptico de grandes pedras cravadas no chan,denominada a ”A Coroa da Moura”. Este xacemento é o máis coñecido e estudiado de todos, sufrindo unha escavación arqueolóxica nos anos 60.
· O castro da Veiga de Abaixo ou Murallas, sitúase en Bexo na Paradegua, onda o Monte Carboeiro; a situación do castro non é moi boa, xa que se utilizaron as súas pedras para a construcción, quedando actualmente moi poucas. Dende este lugar gózase da mellor vista do estuario do Ulla, ademais de outras grandes panorámicas.
· O castro de Traxeito sitúase nesta aldea do concello; actualmente non é moi coñecido o seu estado, nin é moi estudiado.
· O castro do Monte Xián sitúase en Revixós e tamén é moi descoñecido.
· O castro de Lestrove sitúase tralo Pazo de Ermida, na caída do monte de Vilar, un xacemento de forma circular que se atopa cuberto de densa vexetación o que impide poder apreciar ben a súa estructura. Cabe destacar que foi descuberto en 1872 por Don Manuel Murguía tras unha subida da auga durante unha forte choiva. Durante a Idade Media puido ser a residencia dun xefe.
A estes hai que engadir un posible castro antigo de Bexo situado a carón da pista que vai cara a Teaio e do que a gran maioría pertence ó concello de Rianxo.
No concello existen outros pequenos xacementos arqueolóxicos, pero debido ó seu descoñecemento agora ímolos obviar.
Dodro conta cunha boa cantidade de elementos arquitectónicos, pero vaise obviar as tres igrexas parroquiais, San Xián do século XVII, Santa María de Dodro e San Xoán de Laíño do século XVIII, todas con retablos e outros elementos de gran importancia; ademais desbótanse a capela de san Mauro de Bexo do século XVII e que garda dúas imaxes antigas en pedra de san Pedro e da Virxe do Belén, e as capelas do Leite en Laíño e de san Xosé en Imo tamén de época moderna. Dito isto cítanse o patrimonio arquitectónico máis destacado do concello:
- Cruz de Abelán, este cruceiro datado en 1672 é o cruceiro de capela ou loreto máis antigo de toda Galicia. Este cruceiro sitúase ó norte da igrexa de san Xoán de Laíño, no cruce dos camiños que van cara a Imo, Bexo, Teaio e a Devesa, nunha gran explanada. Consta dunha grosa columna, que descansa sobre unha escada de tres chanzos, onde se alza unha capeliña coroada por un Cristo. Non se sabe se foi de ánimas por non aparecer estas citadas no seu epígrafe.
- Cruceiro de Bustelo, datado en 1893, pero cunha gran importancia etnográfica e patrimonial pola función funeraria que tivo, ó ser soterrados na súa base os nenos falecidos sen bautizar. Foi construído por sete veciños de Bustelo emigrados a Cuba.
- Hórreos da Lavandeira en Imo, situados neste lugar de Imo, son un conxunto de once “hórreos de terra” do século XVIII de planta rectangular en cámara de madeira, que están considerados como as edificacións máis importantes de Galicia. Segundo o grupo de goberno do concello estes hórreos reciben visitas turísticas, sendo un gran atractivo para o concello.
- O pazo de Lestrove ou do Anxo da Garda, pola capeliña que garda no seu interior, foi morada de descanso dos coéngos e arcebispos composteláns ata a súa desamortización en 1836 -37 pasando a mans seculares e volvendo despois ó cabido santiagués. Foi construído no século XVI, cunha grande envergadura, con planta en U cunha longa fachada principal totalmente simétrica, que consta dunha porta centrada e de ocos con molduras barrocas; cara á fronte do inmoble péchase tamén unha longa fachada na que, nun lateral, se inclúe a capela do pazo; ademais conta con varios alpendres, está rodeado por un terreo duns 7000 m² con emparrados, árbores froiteiras e bancos de pedra, tamén ten un gran patio cunha fonte barroca do século XVIII de tres corpos rematada cun Santiago peregrino situada no seu centro.
- O pazo de Ermida, en Lestrove, é Patrimonio Histórico coa categoría de monumento; atópase nunha ladeira cunha boa vista de Padrón e do val, cunha extensión de 500 ferrados, unha das extensións máis grandes da comarca, parcela que se atopa amurallada de pedra e repoboada de piñeiros na parte máis afastada do edificio. O ángulo formado pola edificación crea un recanto moi agradable, cuberto por unha viña e cunha fonte de pedra no extremo. A fachada principal presenta un corpo central e dúas torres de planta cuadrangular en cada extremo; cara á parte posterior desenvólvese nun formato en L que xorde como resultado de engadidos a unha estructura arquitectónica que, nun principio debeu ser rectangular. A construcción orixinal eran dúas torres defensivas, pero debido ás distintas incursións sufriron danos, ata que no século XVII se reconstruíron uníndoas cun corredor e converténdoas en pazo; os constructores foron os mariñeiros da bisbarra axudados por algún constructor que fixo as pallozas dos Ancares, dada a similitude da construcción da cociña, redondeada e cun ángulo semellante. Neste pazo residiron Rosalía de Castro e o seu home Manuel Murguía, e o 26 de marzo de 1930 firmouse nel o Pacto de Lestrove que creou a Federación Republicana Gallega (FRG) e foi peza clave na chegada da II República a Galicia.
- O pazo de Tarrío, situado na parroquia de san Xián de Laíño, tivo diversas fases constructivas, que se iniciaron en 1567 coa fundación do morgado por Antonio Ballesteros del Mazo; a edificación desenvolvese configurando unha planta en L, cun capela ó sur. O máis significativo deste pazo é que dos seus primeiros propietarios proviña don Luís López Ballesteros, un gran liberal galego, ministro de Facenda en 1822 e que estivo ó pé da cama de Fernando VII cando este faleceu.
Dado que este patrimonio ten unha gran riqueza material, polo menos o que se conserva nalgúns elementos, histórica, tanto a nivel municipal coma supramunicipal, e turística, e que as comunidades de montes, nas cales está moito deste patrimonio, teñen moitos recursos económicos non empregados, pídese, non só para o patrimonio citado:
- A limpeza dos elementos patrimoniais que o necesiten.
- A súa sinalización individual.
- Por carteis neles informando da súa importancia.
- A creación dunha ruta de sendeirismo que os una.
[1] Unha mámoa componse dunha cámara funeraria feita con pedras chamada dolmen ou anta e un túmulo de terra que cubre a anta ou dolmen. O nome venlle da súa similitude co peito dunha muller.
Dodro conta cunha boa cantidade de elementos arquitectónicos, pero vaise obviar as tres igrexas parroquiais, San Xián do século XVII, Santa María de Dodro e San Xoán de Laíño do século XVIII, todas con retablos e outros elementos de gran importancia; ademais desbótanse a capela de san Mauro de Bexo do século XVII e que garda dúas imaxes antigas en pedra de san Pedro e da Virxe do Belén, e as capelas do Leite en Laíño e de san Xosé en Imo tamén de época moderna. Dito isto cítanse o patrimonio arquitectónico máis destacado do concello:
- Cruz de Abelán, este cruceiro datado en 1672 é o cruceiro de capela ou loreto máis antigo de toda Galicia. Este cruceiro sitúase ó norte da igrexa de san Xoán de Laíño, no cruce dos camiños que van cara a Imo, Bexo, Teaio e a Devesa, nunha gran explanada. Consta dunha grosa columna, que descansa sobre unha escada de tres chanzos, onde se alza unha capeliña coroada por un Cristo. Non se sabe se foi de ánimas por non aparecer estas citadas no seu epígrafe.
- Cruceiro de Bustelo, datado en 1893, pero cunha gran importancia etnográfica e patrimonial pola función funeraria que tivo, ó ser soterrados na súa base os nenos falecidos sen bautizar. Foi construído por sete veciños de Bustelo emigrados a Cuba.
- Hórreos da Lavandeira en Imo, situados neste lugar de Imo, son un conxunto de once “hórreos de terra” do século XVIII de planta rectangular en cámara de madeira, que están considerados como as edificacións máis importantes de Galicia. Segundo o grupo de goberno do concello estes hórreos reciben visitas turísticas, sendo un gran atractivo para o concello.
- O pazo de Lestrove ou do Anxo da Garda, pola capeliña que garda no seu interior, foi morada de descanso dos coéngos e arcebispos composteláns ata a súa desamortización en 1836 -37 pasando a mans seculares e volvendo despois ó cabido santiagués. Foi construído no século XVI, cunha grande envergadura, con planta en U cunha longa fachada principal totalmente simétrica, que consta dunha porta centrada e de ocos con molduras barrocas; cara á fronte do inmoble péchase tamén unha longa fachada na que, nun lateral, se inclúe a capela do pazo; ademais conta con varios alpendres, está rodeado por un terreo duns 7000 m² con emparrados, árbores froiteiras e bancos de pedra, tamén ten un gran patio cunha fonte barroca do século XVIII de tres corpos rematada cun Santiago peregrino situada no seu centro.
- O pazo de Ermida, en Lestrove, é Patrimonio Histórico coa categoría de monumento; atópase nunha ladeira cunha boa vista de Padrón e do val, cunha extensión de 500 ferrados, unha das extensións máis grandes da comarca, parcela que se atopa amurallada de pedra e repoboada de piñeiros na parte máis afastada do edificio. O ángulo formado pola edificación crea un recanto moi agradable, cuberto por unha viña e cunha fonte de pedra no extremo. A fachada principal presenta un corpo central e dúas torres de planta cuadrangular en cada extremo; cara á parte posterior desenvólvese nun formato en L que xorde como resultado de engadidos a unha estructura arquitectónica que, nun principio debeu ser rectangular. A construcción orixinal eran dúas torres defensivas, pero debido ás distintas incursións sufriron danos, ata que no século XVII se reconstruíron uníndoas cun corredor e converténdoas en pazo; os constructores foron os mariñeiros da bisbarra axudados por algún constructor que fixo as pallozas dos Ancares, dada a similitude da construcción da cociña, redondeada e cun ángulo semellante. Neste pazo residiron Rosalía de Castro e o seu home Manuel Murguía, e o 26 de marzo de 1930 firmouse nel o Pacto de Lestrove que creou a Federación Republicana Gallega (FRG) e foi peza clave na chegada da II República a Galicia.
- O pazo de Tarrío, situado na parroquia de san Xián de Laíño, tivo diversas fases constructivas, que se iniciaron en 1567 coa fundación do morgado por Antonio Ballesteros del Mazo; a edificación desenvolvese configurando unha planta en L, cun capela ó sur. O máis significativo deste pazo é que dos seus primeiros propietarios proviña don Luís López Ballesteros, un gran liberal galego, ministro de Facenda en 1822 e que estivo ó pé da cama de Fernando VII cando este faleceu.



Este patrimonio ten unha gran riqueza material, polo menos o que se conserva nalgúns elementos, histórica, tanto a nivel municipal coma supramunicipal, e turística.
[1] Unha mámoa componse dunha cámara funeraria feita con pedras chamada dolmen ou anta e un túmulo de terra que cubre a anta ou dolmen. O nome venlle da súa similitude co peito dunha muller.

jueves, 15 de enero de 2009

San Mauro, patrón de Bexo




Hoxe día 15 de xaneiro é San Mauro, que ademais de ser abogar polas enfermidades reumáticas é patrón de moitos lugares, entre os que se atopa a aldea dodresa de Bexo, lugar no que se garda unha imaxe súa de madeira bastante antiga dentro da capela do seu nome, na que tamén se gardan dúas imaxes da Virxe do Belén, unha de pedra moi antiga e unha de madeira bastante recente (anos 90) que é unha copia da anterior feita para sacala na procesión, unha imaxe de san Benito tamén recente (cumprense este ano os 10 anos da súa compra), e unha imaxe de san Pedro de pedra tamén moi antiga (do mesmo momento que a Belén de pedra) que non está totalmente esculpida sobre a lousa.

O patronato da aldea de Bexo non sempre foi san Mauro, xa que antes compartía o patronato da aldea e o nome da capela, realizada no século XVII, co seu mestre san Benito. Ademais Bexo tamén ten o patronato de san Xoán Bautista, patrón da parroquia de san Xoán de Laíño (á que pertence Bexo), e da Virxe do Leite patroa do concello de Dodro.

As festividades que se celebran na aldea de Bexo son o san Mauro (15 de xaneiro), a Virxe do Belén (25 de xaneiro), o san Benito (11 de xullo) e a Virxe do Carme (16 de xullo) que se atopa na igrexa parroquial en cuxa honra se celebran Festas de Bexo os venres e sábado seguintes á súa festividade.