miércoles, 28 de diciembre de 2011

jueves, 15 de diciembre de 2011

miércoles, 23 de noviembre de 2011

Alcaldes de Dodro

Deixovos unha lista cos alcaldes de Dodro coñecidos ata o momento.
[...]


- D. Domingo Manselle ( - 1856)

- D. Agustín Mariño (1856 - )

[...]

- D. Benito Ramos (¿ (1876) - ?)

[...]

- D. Manuel Brañeiro Buela ( -1885)

- D. Fernando Conde Lois (17/1/1885 - 30/6/1885)

- D. Feliciano Barreiro Reboiras (1/7/1885 - )

- D. José Viturro Sóñora ( - 8/2/1910)

- D. Manuel Rodríguez Batalla (8/2/1910 - 5/11/1911)

- D. Francisco Rodríguez (5/11/1911 – 1/1912) interino

- D. Ramón Suárez (1/1912 - 1/1914)

- D. Ramón Ferreirós Manselle (1/1914 - 3/1920)

- D. Francisco Boga Manselle (3/1920 – 10/1923)

- D. Francisco Vázquez Torres (10/1923 - 3/3/1924)

- D. Constantino Pérez Carou (3/3/1924 - 27/3/1925)

- D. Manuel Pérez Lois (27/3/1925 - 26/2/1930)

- D. Ramón Ferreirós Manselle (26/2/1930 -16/4/1931)

- D. Manuel Sóñora Buela (15/3/1931 -16/4/1931) interino

- D. Juan Francisco Siage Rodríguez (16/4/1931 – 1932)

- D. Benigno Baleirón Pérez (1932 - 18/7/1936)

- D. José González Fabeiro (18/8/1936 – 14/3/1940)

- D. Jenaro Vidal Castro (14/3/1940 – 29/4/1944)

- D. Francisco Méndez Mariño (29/4/1944 – 28/3/1959)

- D. Francisco Ferro González (28/3/1959 -6/7/1959) interino

- D. Manuel Morales Pérez (6/7/1959 – 3/4/1979)

- D. José Fernando Vila Brión (3/4/1979 – 16/6/2007)

- D. Arturo Díaz Díaz (16/6/2007 – 11/6/2011)

- D. Valentín Alfonsín Somoza (11/6/2011- 15/6/2019)

- D. Francisco Xavier Castro Tourís (15/6/2019- )

sábado, 15 de octubre de 2011

Mámoas da Paradegua

As mámoas, dolmens, antas, cistas ou arcas (como tamén son coñecidas estas) son os primeiros enterramentos coñecidos en Galicia e na gran maioría da Europa atlántica, así como os primeiros lugares “conscientes” de enterramento feitos polo home. Destes hai grandes mostras en Galicia, onde abundan as áreas megalíticas, como a da Costa da Morte, que é moi grande; pero aquí tamén hai unha algo máis pequena, e que abarca as mámoas da Paradegua en Bexo, as mámoas do Monte Picoto en Burés (no Alto da Paradegua xusto no límite municipal entre Dodro e Rianxo), as da Bacariza, as de Os Campiños e Cuncha Vieira en Leiro e as do Monte de Pena en Asados.


Dende sempre se consideraron os petroglifos de Bouza Abadín (Imo) como o xacemento arqueolóxico máis antigo do concello de Dodro, e como o máis antigo en probar o asentamento de persoas nas terras deste concello. Pero esta é unha afirmación errónea, xa que os petroglifos son da Idade do Bronce (1500 -600 a.C.), e existen en Dodro xacementos arqueolóxicos do Megalitismo (4000 -2500 a.C.), o último período do Neolítico (momento no que o home se asentou e comezou a practicar a agricultura e o pastoreo); desta época son as catro mámoas da Paradegua, sitas na aldea de Bexo, e a mámoa do Mina de Balouta, sita en Laíño ó sur da Fonte Primeiral.

Nesta redacción ímonos ocupar das mámoas da Paradegua, que como se dixo anteriormente están na aldea de Bexo, máis concretamente na Casilla ou Paradegua, no fondo que hai á esquerda (dende Bexo) da estrada AC 305, entre a actual Autovía do Barbanza (AG 11) e o cortafogos dos cables de alta tensión que cruzan a estrada algo máis adiante.

As mámoas 1 e 2 atópanse no agro de fincas chamado O Tombo, ambas abarcando catro leiras na súa parte máis alta; a número 3 está situada en dúas fincas grandes que hai xunto ó agro de fincas de Campelos na marxe dereita do camiño que baixa cara as fincas desta zona dende a estrada; mentres a número 4 se atopa xusto enfronte, noutra finca grande comunmente chamada “Agro do Manco”. O camiño cara a estas dúas últimas é o que se menciona, mentres para as 1 e 2 hai que coller o da “Forestal”, e deste unha ramificación que baixa cara o agro do Tombo e prosigue cara o oeste.

Tanto a mámoa nº 1 como a nº 2 están a pouca distancia do camiño que transita pola parte máis alta do Tombo, ademais de estar separadas entre si por unha distancia aproximada de 47 metros. Ámbalas dúas están cubertas por bastante vexetación, ó igual que as fincas que as rodean, aínda que non é difícil acceder a elas, pero si é complicado ir dunha a outra atallando polo medio das fincas, sendo mellor acceder dende o camiño. En canto á súa forma, semellan uns outeiros de pouca altura cunha dimensión considerable, a que a simple vista só se pode apreciar o túmulo de terra, que agocha no seu interior o dolmen no que se soterraban as persoas, e que á súa vez está soterrado baixo o nivel do chan, así como algunha pedra da coiraza pétrea exterior da mámoa; esto é a proba da boa conservación que teñen, xa que non presentan ningunha proba de violación ou destrucción.

A mámoa nº 3 atópase na marxe dereita do camiño que vai dende a estrada para as leiras de monte desta zona;

Mentres que a mámoa nº 4 se atopa no “Agro do Manco”, enfronte da número 3; actualmente atópase cuberta por maleza e, sobre todo, toxos

Cabe dicir para rematar que estas mámoas foron catalogadas, xunto coas do seu entorno (Monte Picoto, Bacariza e Campiños), nos anos 70 por un equipo de arqueólogos entre os que se atopaba Antón Rodríguez Casal, actualmente o maior especialista galego no Megalitísmo e Fernando Acuña Castroviejo, un dos arqueólogos galegos máis importantes do momento.

viernes, 23 de septiembre de 2011

As mámoas da Paradegua

No lugar da Paradegua existe unha necrópole neolítica formada por catro túmulos megalíticos, comunmente chamados mámoas. En todo o concello de Dodro só existen outras tres mámoas, as dúas de Mina Balouta en Ladride e outra, descuberta recentemente, na Chisca, todas elas na parroquia de san Xián de Laíño.
Preto da necrópole da Paradegua hai outras cinco, todas pertencentes ó concello de Rianxo, as de Monte Picoto en Burés, as de Monte de Pena en Asados, as de Os Campiños en Leiro, as de Cuncha Vieira en Isorna e as da Bacariza. Todas, incluídas as da Paradegua, situadas nun radio dun quilómetro e medio, formando un parque megalítico, o do “Baixo Ulla”.
As mámoas nº1 (GA15033005) e nº2 (GA15033010) sitúanse na paraxe de O Tombo, a nº3 (GA15033011) en Campelos e a nº4 (GA15033012) no chamado “Agro do Manco”.
Todas estas mámoas foron catalogadas nos anos 70 por un grupo de arqueólogos entre os que destacan Fernando Acuña Castroviejo e Antón Rodríguez Casal. Durante a catalogación atopáronse un axuar de sílex e un pilum do século II d.C.
Esta necrópole megalítica é unha das máis importantes da zona do Barbanza.




sábado, 20 de agosto de 2011

Inscrición no cruceiro de Gradín ou das Escuras de Bexo

Na parte leste da base da columna do cruceiro de Gradín ou das Escuras de Bexo apaeceu unha inscrición de dúas liñas difícil de descifrar.

Deixovos a inscrición e unha foto dela.

miércoles, 3 de agosto de 2011

Brañas de Laíño

Deixovos unhas fermosas fotos das Brañas de Laíño






miércoles, 6 de julio de 2011

Santa María de Dodro

As terras que actualmente ocupa a parroquia de santa María de Dodro levan habitadas dende a Idade do Bronce, que nos deixou por estes lares os petroglifos de A Carga e do Outeiro dos Corvos. En época castrexa seguían habitadas, como así nolo demostran os castros de Monte Xián e o da Ermida, así como o xacemento de Pedra Redonda; estes dous poboados castrexos deberon seguir habitados trala conquista romana. Uns séculos despois, no transito entre a Idade Antiga e a Media, construíuse no monte Vilar unha asentamento fortificado, ou reefortificouse un castro preexistente, coñecida como Castelo de Monte Vilar, que sería descuberto e catalogado por Manuel Murguía no seculo XIX.


No Antigo Réxime esta parroquia conformou o Coto de Dodro e Lestrove, que era un couto redondo dependente do marqués de Bendaña, dono do pazo de Vigo e veciño da cidade de Santiago de Compostela. Previsiblemente antes de estar baixo a autoridade do marqués de Bendaña estivera baixo a xurisdicción (ou polo menos estaba relacionado con el) do Coto e Casa de Dodro e Oíns, da parroquia arzuana de santa María de Dodro, de onde sairían a adopción do topónimo Dodro e do patronazgo mariano por estes lares. A relación entre estes dous coutos esta demostrada polo Catastro de Ensenada, e persistiu incluso cando Dodro era un señorío do marqués de Bendaña.

Os límites do Couto de Dodro e Lestrove non son coñecidos ó cen por cen, pero serían moi parecidos ós que actualmente ten esta parroquia, comprendendo, segundo o Censo de Floridablanca de 1783, os lugares de Dodriño, Revixós, Lestrove, Susavila e Vigo; a súa poboación rondaba as 750 persoas. Segundo o Catastro de Ensenada (1752) no couto residían un fidalgo, Don Gregorio de Hermida y Luazes, dono do pazo da Ermida de Lestrove, e Don Joseph Ximenez, que tiña tratamento de Don pero non era fidalgo; e un gran grupo de forasteiros empadrodados na parroquia, pero non residían nela, entre estes detacaba o señor do Couto, o Marqués de Bendaña.

Durante os séculos XVI, XVII e XVIII asentaranse no territorio desta parroquia dúas familias fidalgas, deixando os seus pazos como vestixio desa época; os marqueses de Bendaña, señores do couto, construiran un pazo en Vigo, pero seguiran vivindo en Santiago, pola súa banda os Ermida asentaranse en Lestrove, construíndo o pazo de Ermida. No século XVI construirase o pazo de Lestrove, propiedade do cabildo compostelá, que será reedificaco no século XVIII pasando a ser residencia veraniega dos arcebispos composteláns; este pazo será desamortizado, pero despois duns anos nas mans dunha veciña de Lestrove volverá ás mans da mitra compostelá. Por último en 1718 comeza a reedificación da igrexa parroquial, que chegará ata os nosos días.

Coa chegada do liberalismo trala invasión napoleónica a principios do século XIX, e a aparición dos concellos constitucionais esta parroquia convértese no concello de Lestrove, dentro do partido xudicial de Padrón. Este concello será suprimido, e o 7 de xuño de 1836 únese coas parroquias de Laíño, san Xoán e san Xián, para conformar un concello, Dodro, ó que lle dará nome e onde se situará a capital municipal ata 1900, que se traslada a Tallós, onde se constrúe a actual casa consistorial en 1906, primeiro en Lestrove e despois en Vigo.

Dende este momento esta parroquia deixará de ser un couto redondo e pasará a ser só unha parroquia máis de Dodro, converténdose na máis poboada do concello, ó que lle dará tamén algún alcalde, como D. Benigno Baleirón Pérez (1932 -1936), que era de Revixós. Ademais aparecerán os núcleos de A Igrexa e de Cancela Abrea.

jueves, 16 de junio de 2011

175 anos de Dodro

Antes de que existise o actual concello de Dodro, o seu territorio estaba dividido en dúas zonas, existentes aínda hoxe, Laíño, que ocupa 28,88 km² (o 80%), e Dodro, que ocupa 7,20 km² (o 20%), dos 36,08 km² que ocupa o actual concello de Dodro. Ámbas pertencían á antiga provincia de Santiago, que se extendía dende as proximidades da Coruña e Betanzos ata a ría de Vigo.
A zona de Laíño, que se atopaba dentro da xurisdicción de Rianxo, estaba composta polas parroquias de san Xián de Laíño e san Xoán de Laíño (esta última dende 1753 polas enchentas do rego de Manselle que impedían o paso ós fregueses á igrexa parroquial de san Xián). Dentro desta parroquia estaba tamén o Couto de Vejo (Bexo), que a pesar de pertencer a esta parroquia dependía xurisdiccionalmente de Ponte Valga (Valga), ó igual que a actual parroquia rianxeira de santa María de Isorna; a explicación desta dualidade parece ser que respondía a que Bexo, a Bacariza e Isorna debían gardar castelos que compoñían o Castellum Honestii, do que na actualidade só se conservan as Torres de Oeste de Catoira.
Pola súa parte Dodro, a actual parroquia de santa María de Dodro, constituía o couto redondo de Dodro e Lestrove, dependente do marqués de Bendaña, dono do pazo e Vigo, que residía en Santiago de Compostela. Posiblemente antes desta dependencia do marqués de Bendaña, e incluso durante ela, este o Couto de Dodro e Lestrove dependera, ou estaba relacionado, coa Casa de Dodro e Oynes da parroquia de santa María de Dodro (Arzúa), de onde se podería ter copiado o nome da parroquia e o toponimo actuais de Dodro.
Coa chegada do liberalismo, e o fin do Antigo Réxime, coas Cortes de Cádiz (1810 -1814) comezan a aparecer concellos “liberais”, proceso que se acelera coa aparición dos concellos constitucionais durante o Trienio Liberal (1820 -1823). Entre estes concellos non aparece o de Dodro, pero si que aparecen os concellos constitucionais de Laíño e Lestrove (Dodro), dentro do partido xudicial de Padrón, figurando como tales nos documentos, de 1821, da deputación única de Galicia de distribución do cupo de quintas e os repartos da contribución territorial e de consumos, e de reparto de presupostos de gastos.
Co asentamento definitivo do liberalismo trala morte de Fernado VII en 1833, en 1835 faise unha división municipal por Real Decreto, na que o actual concello de Dodro aparecía incluído dentro do proxectado concello de Padrón. Pero o 7 de xuño de 1836 o pleno da Deputación da Coruña decide dividir este proxecto de concello en dous, e agrupa as parroquias de san Xoán de Laíño, san Xián de Laíño e santa María de Dodro para formar o concello de Dodro, nacendo así o noso concello, que tería a súa capitalidade en Lestrove, de aí que leve o nome Dodro en lugar de Laíño, que tería sido o máis normal atendendo ó reparto da superficie do concello.
En 1842 a Deputación da Coruña, nun intento de reducir o número de concellos, acorda que o concello de Dodro pase a formar parte do de Padrón, pero esta decisión nunca entrará en vigor, obrigándoselle en 1843 ó concello de Padrón a entregarlle ó de Dodro todos os papeis que lle pertenceran, ademais da lista electoral de Dodro. Dous anos despois, en 1845, o concello de dodro négase, xunto ós de Rianxo e Teo entre outros, a pagar a reparación da ponte de Padrón.
En 1868 tentarase de novo, esta vez ilegalmente, suprimir o concello de Dodro, pero a falta de validez legal desta decisión provocou que nunca se levara a cabo. O último intento de suprimir Dodro produciuse en 1974, cando o visitador estatal aconsellou dita supresión, sen conlevar esta opinión ningunha actuación concreta.
No relacionado coa xestión do concello de Dodro a falta de documentos escritos fainos descoñecer o nome dos primeiros alcaldes de Dodro, non se coñecendo o nome de ningún ata 1856, cando se sabe, por unha publicación madrileña (Escenas Contemporáneas, que se pode consultar en internet), que nese ano cesa na alcaldía D. Domingo Manselle, sendo reemprazado por D. Agustín Mariño; nesta publicación tamén aparecen os “Alcaldes Segundos” (tenentes de alcalde) entrante e saínte, D. Manuel Did e D. Vicente Figueira. Por esta época pode que a capital de Dodro fose xa Vigo.
En 1876 tense constancia, por outro documento colgado en internet, do nome doutro alcalde, D. Benito Ramos, do que só se sabe que era alcalde no mencionado ano, pero seguramente entrara na alcaldía coa proclamación de Alfonso XII como rei a finais do ano anterior.
O primeiro alcalde mencionado nas actas do concello será D. Fernando Conce Lois, que toma posesión do cargo, na primeira acta conservada en Dodro, o 17 de xaneiro de 1885, trala defunción do seu antecesor, D. Manuel Brañeiro Buela; Conde Lois será un alacalde efímero, ó permanecer no cargo só ata o 1 de xullo do mesmo ano, sendo reemprazado por D. Feliciano Barreiro Reboiras. Ata 1900 non volven conservarse actas, aparecendo como alcalde D. José Viturro Sóñora, que será o que inaugure a actual Casa Consistorial no ano 1906, no que se traslada a capital de Vigo a Tallós, a súa ubicación actual.
O cambio de alcaldes irase producindo normalmente ata a actualidade, ó fío das diversas vicisitudes polas que pasou España. Entre todos estes nomes poderíase destacar a dous, D. Ramón Ferreirós Manselle, que terá dous mandatos (1914 -1920) e (1930 -1931), e D. Benigno Baleirón Pérez (1932 -1936) que era oriundo de Revixós.
Cabe destacar tamén a celebración, no pazo da Ermida, do Pacto de Lestrove o 26 de marzo de 1930. Nesta reunión as forzas políticas republicanas non nacionalistas de Galicia acordaron crear a FRG e facer un frente único a prol da chegada da república; entre os participantes atoparanse personalidades como Santiago Casares Quiroga, lider da ORGA, que será ministro e xefe de goberno durante a II República. Este foi o pacto político maís importante da Historia de Galicia.

martes, 7 de junio de 2011

Os 175 anos de Dodro

No día de hoxe o concello de Dodro cumpre 175 anos, xa que foi o 7 de xuño de 1836 cando a Deputación da Coruña decidiu a súa creación.
Nestes 175 anos Dodro foiu escenario de importantes acontecementos, como o Pacto de Lestrove, ou veu nacer a grandes persoeiros, como Eusebio Lorenzo Baleirón, Anxo Angueira, Fortunato Cruces, Moncho Reboiras, Luís Aguirre ou Ovidio Murguia.
                                                    FELICIDADES DODRO

jueves, 26 de mayo de 2011

A aldea de Castro

A aldea dodresa de Castro, pertencente á parroquia de san Xoán de Laíño, recibe o seu nome do castro de Imo-Castro situado no mesmo alto no que se sitúa esta aldea. O nome tamén lle pode vir de que ata o século XX foi unha aldea pechada, formando un conxunto cultural moi fermoso (aínda que na actualidade non se atopa non se atopa nas mellores condicións) que non abunda moito en Galicia, e que forma parte do catálogo de bens culturais do concello de Dodro.
Esta aldea pechada  contaba incluso cunha casa celta, unha casa sen porta; ademias de contar cun gran número de hórreos, a cada cal máis fermoso, e de reloxos de sol, incluido un de poste con reloxo por tres lados; ademais dun pombal.
PD: Perdoade que non inclua fotos

viernes, 22 de abril de 2011

Novos petroglifos de Bouza Abadín

Deixovos algunhas fotos dos petroglifos de Bouza Abadín despois da súa limpeza, así como unhas cazoletas que se descubriron.






martes, 29 de marzo de 2011

Patrimonio de Bexo

Déixovos aqui unha lista con todos os elementos patrimoniais de Bexo. Dalgúns xa fixen unha entrada, e doutros fareina en entradas futuras.
Patrimonio arqueolóxico:
- Mámoa nº1 da Paradegua
- Mámoa nº2 da Paradegua
- Mámoa nº3 da Paradegua
- Mámoa nº4 da Paradegua
- Xacemento do Riasós (situado políticamente en Imo, pero xeograficamente en Bexo)
- Petroglifo nº2 do Padronelo
- Castro de Bexo, tamén coñecido como Murallas
- Castro pequeno de Bexo, pertencente case todo el ó concello de Rianxo
- Xacemento da Veiga de Abaixo
Arquitectura relixiosa:
- Capela de San Mauro e as imaxes, en pedra, de San Pedro e a Virxe do Belén
Arquitectura popular:
- Cruceiro de Grandín ou das Escuras
- Cruceiro de Ignacio
- Cruz de Chan de Viña
- Fonte da Rechenla
- Fonte de Chan de Viña
- Hórreos da Eira da Malla
- Hórreo do Curral

viernes, 18 de febrero de 2011

Historia da aldea de Bexo

As terras que actualmente forman a aldea de Bexo levan ocupadas dende época neolítica, algo que proban  as catro mámoas da Paradegua e as nove mámoas que conforman a necrópole do Monte Picoto. A partir deste momento estas terras estiveron ocupadas ata a chegada da Idade Media, quedándonos como mostra o xacemento do Riasós, o petroglifo nº 1 do Padronelo, o castro ou Murallas de Bexo e o xacemento da Veiga de Abaixo.
Na Idade Media aparecería a villa Velegia da que falou Xosé Lois Axeitos no seu discurso de entrada na RAG, e da que pode ser unha mostra o toponimo de Trala Torre que lle da nome a unha rúa de Bexo.
Para a época moderna xa hai restos na actual aldea de Bexo, como a capela de san Mauro ou o coto de Vejo aparecido no Catastro de Ensenada, sendo entre os séculos XV e XVI cando se conforma a aqctual aldea de Bexo.
Pola súa banda a contemporanidade deixounos os muíños do Petouto, Tempeña, Figueiras e o Rial, bañados todos polo Rego das Escuras; o lavadoiro do Rial, e os cruceiros de Grandín ou das escuras e Ignacio, amáis do desaparecido de Sabela.

viernes, 14 de enero de 2011

A mámoa nº2 da Paradegua existe

No actual Catálogo Arqueolóxico do concello de Dodro, que aparece colgado xunto co resto da información do PXOM na web do concello, e que foi elaborado por varios arqueólogos durante unhas propspeccións feitas no ano 2009 ten varios erros, pero quizais o máis importante sexa o dar por desaparecida a mámoa nº2 da Paradegua.
Neste catálogo a mámoa nº1 da Paradegua é situada uns metros máis cara o oeste de onde se atopa realmente, mentres no seu lugar sitúan a mámoa nº2. Con respecto a esta última din que non a puideron localizar e que a hai que dar por desaparecida.
En febreiro do ano 2009, mesmo ano no que se fixeron as prospeccións, durante unha visita á zona para ensinarlle as mámoas a un tío meu, puidemos ver a mámoa nº1, moi fácil de ver e de acceder a ela a apesar da vexetación, e tamén atopamos a mámoa nº2 uns metros máis cara o leste, nunha nárea moito máis despexada de vexetación; dende este túmulo apreciábase moi ben a mámoa nº1 e tiña bastante bo aspecto ademais de estar ben conservada.
Esto corrobara a existencia desta mámoa, atestiguada tamén polas fotos que sacamos (agrego unha delas a esta entrada), polo que se non atoparon a mámoa foi ou pola vexetación ou por que buscaron onde non era.
Cabe dicir tamén que as coordenadas desta necrópole, a da Paradegua, ó igual que as de outras necrópoles da zona, datan do momento no que foron catalogadas, aló polos anos 70 no que non existían os GPS's, polo que estas coordenadas foron obtidas mediante mapas e planos e non teñen unha fiabilidade do 100%, senón que son aproximadas.
Esta fotografía e o lugar real no que se sitúa tédelos en GoogleEarth.